Όνειρα μιας υπηρέτριας

Οι εικόνες είναι από "το μαύρο καράβι" (Μπέρτολτ Μπρέχτ - Κλίφορντ Χάρπερ), Δαίμων του Τυπογραφείου, Σεπτέμβρης 2011.

Back to the Future

Αναδημοσίευση από το αφιέρωμα του RED NoteBook στην Οκτωβριανή Επανάσταση

Του Παναγιώτη Σωτήρη

Οι πολλές λενινιστικές τομές

Η εξέλιξη του μπολσεβικισμού ως πολιτικού ρεύματος και η διαμόρφωση αυτού που θα περιγράφαμε ως τη λενινιστική τομή στην ιστορία και την εξέλιξη του εργατικού κινήματος υπήρξε διαδικασία άνιση και με τομές. Ας μην ξεχνάμε ότι για μεγάλο διάστημα τόσο ο Λένιν όσο και οι υπόλοιποι μπολσεβίκοι δεν όριζαν εαυτούς ως διακριτό ρεύμα και αντιμετώπιζαν με ιδιαίτερο σεβασμό τις οργανώσεις της Β΄ Διεθνούς.

Η πρώτη βασική τομή του μπολσεβίκικου ρεύματος, η οποία συμπίπτει και με την είσοδο του Λένιν στο προσκήνιο της συζήτησης του ρωσικού επαναστατικού κινήματος, σχετίζεται με τη συγκεκριμένη ανάλυση των τάξεων και των ταξικών σχέσεων μέσα στη ρωσική κοινωνία. Με αφετηρία την περίφημη μελέτη του Λένιν για την ανάπτυξη του καπιταλισμού στη Ρωσία, το μετέπειτα μπολσεβίκικο ρεύμα πάταγε πάνω σε μια ιδιαίτερα σύνθετη ανάλυση που εντόπιζε τους όρους με τους οποίους ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής άρθρωνε την ηγεμονία του μέσα στον ρωσικό κοινωνικό σχηματισμό, οδηγώντας ταυτόχρονα στη μετάλλαξη της αγροτικής παραγωγής και στην ανάδυση ενός αναπτυγμένου καπιταλιστικού τομέα. Με αυτό τον τρόπο μπορούσαν να αποφύγουν την ταλάντευση των Ρώσων σοσιαλιστών ανάμεσα στη ρομαντική εξιδανίκευση των αγροτικών μαζών και την πεποίθηση ότι η αγροτική κοινότητα είναι η βάση του κομμουνισμού, και την εργατίστικη προσήλωση αποκλειστικά στο προλεταριάτο. Με αυτή την ανάλυση εγκαινιάζεται η προσέγγιση του δυνητικού επαναστατικού υποκειμένου με όρους περισσότερο συμμαχίας και λιγότερο ‘καθαρής’ τάξης.

Αυτή η ικανότητα συγκεκριμένης ανάλυσης συγκεκριμένων ταξικών σχέσεων οδήγησε σε μια ακόμη βασική τομή: αυτή της ανάλυσης της συγκυρίας. Με αποκορύφωμα τις αναλύσεις του Λένιν για τη δυνατότητα επαναστατικής ρήξης στη Ρωσία του 1917, ως αποτέλεσμα της συνάρθρωσης των πολιτικών και κοινωνικών αντιθέσεων, αλλά και των αντιθέσεων που διαπερνούσαν την ιμπεριαλιστική αλυσίδα εν μέσω του ιμπεριαλιστικού πολέμου, για πρώτη φορά η συγκυρία, η συγκεκριμένη συμπύκνωση αντιθέσεων σε έναν κοινωνικό σχηματισμό, ανάγεται σε θεωρητικό αντικείμενο. Ταυτόχρονα, η ικανότητα περάσματος από τις γενικές αναλύσεις για τις τάσεις της καπιταλιστικής συσσώρευσης στη συγκεκριμένη ανάλυση της συγκυρίας ενός κοινωνικού σχηματισμού ορίζεται ως η βάση μιας πολιτικής πρακτικής που να μην είναι απλώς εμπειρισμός αλλά να προσπαθεί να επιδράσει πάνω σε πραγματικές υλικές τάσεις.

Ο μακάβριος χορός και η ανακάλυψη της «λαϊκής βούλησης»

Του Νικόλα Σεβαστάκη από το Red Notebook

Το μνημονιακό μπλοκ δεν έχει καταφέρει να συγκροτηθεί πολιτικά και κυρίως δεν έχει επιτύχει να βρει μια πατέντα διακυβέρνησης ικανή να αναλάβει, έως τέλους, τις μεταλλαγές του πολιτικού συστήματος και τη μακρόπνοη επιχείρηση της «βαθιάς» νεοφιλελεύθερης αναμόρφωσης της χώρας, των κοινωνικών και εργασιακών σχέσεων, του κράτους.

Σημαντικές δυνάμεις αυτού του χώρου δεν θέλουν σε καμιά περίπτωση μια εκλογική αναμέτρηση. Φοβούνται τον «απρόβλεπτο λαϊκισμό» του Σαμαρά, την ενδεχόμενη άνοδο των κομμάτων της Αριστεράς και την εκλογική κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ. Αυτές οι δυνάμεις διχάζονται όμως ως προς το δημοψήφισμα: ένα τμήμα τους συντάσσεται με το παπανδρεϊκό ρίσκο, ενώ ένα άλλο κομμάτι των ελίτ επιδιώκει τον ολοσχερή παραμερισμό του λαϊκού παράγοντα από τις εξελίξεις θεωρώντας ότι η κρίση νομιμοποίησης μπορεί τελικά να προσπεραστεί μέσα από σχήματα «εθνικής συνεργασίας».

Αυτό που δεν πρέπει να ξεχνάμε: και οι δυο πλευρές των υπέρ και κατά του δημοψηφίσματος πολιτεύονται στη βάση του κοινωνικού φόβου και των κυνικών διαιρέσεων, μεταφράζοντας την έκτακτη ανάγκη σε διάφορες αντιδημοκρατικές τεχνικές για τη συνέχιση και εμβάθυνση των πολιτικών της άγριας λιτότητας και των θεσμικών μεταρρυθμίσεων που ενσωματώνουν αυτές τις πολιτικές ως θεμελιώδεις νόμους για τα επόμενα είκοσι τουλάχιστον χρόνια. Η όψιμη απόφαση του Παπανδρέου για δημοψήφισμα θέλει να αγοράσει χρόνο για τον ίδιο και την ηγεσία του. Συγχρόνως, εκθέτει δελφίνους και υποψήφιους προβεβλημένους του ίδιου χώρου ως «κατεστημένα που αντιδρούν» γιατί φοβούνται τον λόγο του λαού. Η πρόταση του δημοψηφίσματος επιχειρείται επίσης να επενδυθεί με ένα επίχρισμα θολής αντιστασιακής διάθεσης απέναντι στις τράπεζες, τα «συμφέροντα» και την τρόϊκα.

Η από τα δεξιά, «αντιλαϊκιστική» κριτική στον παπανδρεϊκό τυχοδιωκτισμό, που είναι όντως τέτοιος, ευνοεί, ενδεχομένως, τον πρωθυπουργό να παρακάμψει το πραγματικό πρόβλημα και να ξανααπευθυνθεί στο λαό ή έστω στον λαό ενός απολύτως παραλυμένου και αποδιοργανωμένου ΠΑΣΟΚ.

Πρόκειται για έναν μακάβριο χορό μέσα στο ευρύτερο μνημονιακό στρατόπεδο και στις διάφορες μερίδες του. Παρά την τωρινή αρνητική αντίδραση «έγκριτων συγκροτημάτων» και άλλων κέντρων επιρροής στην ιδέα του δημοψηφίσματος, όλοι ξέρουμε ότι θα παίξουν το χαρτί του φόβου και της εθνικής καταστροφής για να μην προκριθεί το Όχι. Και ο Παπανδρέου επενδύει στην ίδια στρατηγική του φόβου, η οποία, αν και εφόσον ευοδωθεί, θα του αποφέρει ένα ανέλπιστο δώρο: θα τον «προβιβάσει» ξανά στον όλο μνημονιακό χώρο ακόμα και σε εκείνους τους παράγοντες οι οποίοι, στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό, είναι προς στιγμή εξοργισμένοι με την αποκοτιά του.

Τι θα έχει επιτύχει; Να μετατοπίσει το δίλημμα από τις μη νομιμοποιημένες πολιτικές των Μνημονίων στο ερώτημα «τρίτος κόσμος ή Ευρώπη, έστω και φτωχή». Και φυσικά το Ναι σε ένα τέτοιο δημοψήφισμα θα θεωρηθεί συνολική έγκριση της δέσμευσης της «χώρας» στις δεκαετίες του μονόδρομου και των απεχθών όρων του.

Δεν συμμερίζομαι την αισιοδοξία πολλών για τη νίκη του Όχι στο ενδεχόμενο ενός τέτοιου δημοψηφίσματος. Λογαριάζουμε συχνά χωρίς τον συντηρητικό κόσμο, χωρίς το φόβο και τις ανησυχίες των ανθρώπων για το αύριο, χωρίς τους δισταγμούς και ενός κόσμου που φοβάται για τις τρεις χιλιάδες ευρώ της κατάθεσής του και ζει στην απόλυτη σύγχυση.

Και οι δυο μερίδες των μνημονιακών αποτελούν μέρος του ίδιου προβλήματος. Τόσο οι «τυχοδιωκτικές» όσο και οι «σοβαρές», τόσο αυτές που επιλέγουν να χρησιμοποιήσουν κυνικά τον κόσμο ως όπλο για τη δική τους εξουσία όσο και οι άλλες που σχεδιάζουν απλώς μια αμιγώς αυταρχική «διακυβέρνηση των σωφρόνων». Αντίποδας σε όλες αυτές τις τεχνικές ήπιων ή σκληρών πολιτικών πραξικοπημάτων, μπορεί να είναι μόνο η συνεχής παρουσία της λαϊκής κινητοποίησης, η απαίτηση για εκλογές και η ένταση των κοινωνικών αγώνων για την πτώση της επικίνδυνης κυβέρνησης.  

Το μαγαζάκι του τρόμου που νόμιζε πως είναι Ιερόν Παλάτιο...

Αντιγραφή από την ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, Τετάρτη 2 Νοεμβρίου 2011. Για τελευταία φορά άραγε;

 

Οταν γίνεται ένα λαθάκι αλά γκρηκ στατίστικς στον γερμανικό προϋπολογισμό της τάξεως των 50 δισ., θεωρείται «αβλεψία» και η επιθεώρηση της αναθεώρησης των αριθμών συνεχίζεται κανονικά. Ετσι συμβαίνει όταν οι αριθμοί αφορούν αέρα, δηλαδή λογιστικό χρήμα, επιδέχονται «δημιουργική λογιστική». Και ούτε γάτα ούτε ζημιά...

...όταν όμως οι αριθμοί αφορούν ανθρώπους, 1.000.000 φέρ' ειπείν ανέργους στην Ελλάδα, ή το 21,5% του εργατικού δυναμικού της Ισπανίας, το πράγμα δεν έχει να κάνει με «αβλεψίες», αλλά με τραγωδίες, προσωπικές τραγωδίες σε μαζική κλίμακα. Τόσον που να προσδιορίζουν τις τύχες ολόκληρων λαών...

«Αβλεψίες» κυκλώπων. Κυκλώπων κανίβαλων, που τρώνε σωρηδόν ζωές ανθρώπων μόνον και μόνον για να έχουν τα χαρτοφυλάκιά τους λίγον αέρα περισσότερον... 

Εδώ και πολλούς μήνες έβλεπα τα τρομαγμένα μάτια του Πρωθυπουργού...

...κάθε φορά που έβγαινε στις οθόνες μας τα μάτια του τρεμόπαιζαν από τρόμο. Πάνω σε ένα πρόσωπο που γερνούσε και γερνούσε και γερνούσε

όπως του Ντόριαν Γκραίη χωρίς το πορτραίτο του· μπροστά στον καθρέφτη του ο Γιώργος, 

από τις οθόνες μας εμείς, βλέπαμε

δυο μάτια που σπαρταρούσαν από τρόμο

τα μάτια του «γυμνού βασιλιά» -τη μια φορά- ή της μάγισσας που ρωτάει τον καθρέφτη της τι χρη δραν - την άλλη.

Μάτια της καρικατούρας ενός ξεπεσμένου Αμλετ που του έπεσε βαρύ το φορτίο μιας ξεθυμασμένης δυναστείας, ένας Σελευκίδης Καβαφικός,

ή τα τρομαγμένα μάτια εκείνου που βλέπει να χάσκει μπροστά του ο αγρός του Κεραμέως.

***

 

Οχι, ο Γιωργάκης δεν προσπάθησε να διαχειριστεί υποθέσεις που τον υπερέβαιναν, όχι. Εγινε από καιρό υποχείριο κι ανδράποδο επιλέγοντας τον μόνον τρόπο ύπαρξης που μπορούσε να σταθεί στο ύψος του 

σπιθαμιαίο ενδεχομένως, αλλά ικανό να ξεγελάσει πολλούς, έστω για λίγο. Ο Παπανδρέου έλαβε ένα 46% και σε δύο μόλις χρόνια αποδομήθηκε.

Οχι διότι έτρεχε πίσω απ' τα γεγονότα,

αλλά διότι δημιουργούσε ο ίδιος τα γεγονότα που μπορούσε να διαχειρισθεί. Ή που του έλεγαν πώς να διαχειρισθεί.

Διότι με δύο μόνον τρόπους λειτούργησε και κυβέρνησε: τους εκβιασμούς και τις υπαγορεύσεις.

Εκβιασμούς προς τον λαό.

Υπαγορεύσεις από τους πάτρωνές του.

Ντόπιους και ξένους.

Οι εκβιασμοί του Παπανδρέου προς τον λαό περιείχαν ψέμματα, δολιότητα, αλαζονεία, τετελεσμένα, περιφρόνηση, συκοφαντίες κι αναλγησία.

Και οι υπαγορεύσεις που δεχόταν απ' τους Δυνατούς, περιείχαν τη δουλικότητα, την ιδιοτέλεια και τη μωρία των προθύμων.

Αγόμενος και φερόμενος απ' την εποχή της Ωλμπράιτ τότε έως την εποχή της Μέρκελ σήμερα, έγινε από ανδράποδο ανδρείκελο, ενώ το μόνο πραγματικό προϊόν που μπόρεσε να παράξει ο Παπανδρέου, ή μάλλον ο τρόμος του Παπανδρέου ήταν ο φόβος,

ο φόβος διασκορπισμένος πάνω απ' το κεφάλι της επικράτειας, ο φόβος πάνω απ' το κεφάλι των πολιτών, ώσπου να μετατραπεί ο λαός σε ένα φοβικό κοπάδι.

*** 

Η διαχείριση του φόβου που παρήγαγε ο τρόμος του, ήταν το μόνον τάλαντο του Γιώργου, ή μάλλον για την ακρίβεια, του αδελφού του Νίκου.

Ολους τους εκβιασμούς που εξαπέλυσε σαν τις πληγές του Φαραώ κατά των Ελλήνων ο γιος του Ανδρέα, τους εμπνεύστηκε και τους εισηγήθηκε ο άλλος του γιος και πάντως όλη μαζί η αγία οικογένεια των Παπανδρέου.

..............................................

Τώρα, που αυτός ο επικίνδυνος άνθρωπος πέφτει, μπορεί να γίνει ακόμα πιο επικίνδυνος -ως και κάποιο θερμό επεισόδιο κάπου θα μπορούσε ενδεχομένως να στηθεί, προκειμένου να μείνει αγκιστρωμένος στην καρέκλα του, άχθος αρούρης, ο θλιβερός αυτός τυχοδιώκτης

που κυκλοφορεί πλέον σαν απασφαλισμένη χειροβομβίδα... 

Εκείνοι, οι βουλευτές του, τα στελέχη του, όσοι εξ αυτών πίστεψαν τέλος πάντων, ότι ο Παπανδρέου είναι ο καπετάνιος τους, βλέπουν τώρα μπροστά στα μάτια τους έναν πειρατή,

έναν Σαμψών της ελεεινής μορφής.

Εναν καταστροφικόν άνθρωπο και τώρα αυτοκαταστροφικόν, ό,τι χειρότερο για την κοινωνία και την πατρίδα.

Μετράει μέρες, καλό θα ήταν να μετράει ώρες... 

ΣΤΑΘΗΣ Σ.

2.ΧΙ.2011

stathis@enet.gr

Υ.Γ.: Η στήλη θυμάται που ορισμένοι απορούσαν με όσα έγραφε από την πρώτη στιγμή για όσα μας περίμεναν με τον Γιώργο τον Β' Παπανδρέου τον Γ'. Δεν προέβλεπε ο «ναυτίλος», απλώς έβλεπε...