Φώτης Αγγουλές: πορεία στο φως και το σκοτάδι της ζωής του

Η εικόνα βασίζεται σε φωτο του Αγγουλέ από τον Στέλιο Κασιμάτη

Μεσημεράκι στην πλατεία του Ναυπλίου αρχές του Αυγούστου, τούτου του αλλιώτικου, του σκυθρωπού και ανήσυχου Αυγούστου, που πιο πολύ μοιάζει με το χάλκινο πρόσωπο του μακρύ χειμώνα που έρχεται παρά με την “χάλκινη πλάτη του θέρους” που φεύγει.

Και... “παρήγορες σταγόνες σε ωκεανό λύπης” η δημοσίευση του Γιώργου Κιούση στην Ελευθεροτυπία για το καινούργιο βιβλίο της φιλολόγου Στέλλας Τσιροπινά, αφιερωμένο στην ζωή του Χιώτη (πρόσφυγα από τον Τσεσμέ της Μικρασίας) ποιητή και αγωνιστή Φώτη Αγγουλέ.

Διπλή η χαρά, μια για το καινούργιο δείγμα δουλειάς της ακούραστης εκπαιδευτικού (και παλιάς μου συμμαθήτριας) και μια από την συγκίνηση που πάντα μου προκαλεί ό,τι έχει να κάνει με την ζωή και την ποίηση του Αγγουλέ.

Η περιδιάβαση στις σελίδες του βιβλίου με ταξιδεύει στην Χίο της δεκαετίας του '20, στον αγώνα του νεαρού Αγγουλέ για επιβίωση και συνάμα για αυτομόρφωση και δημιουργία, στην φρίκη της κατοχικής πείνας, στην Μέση Ανατολή του πολέμου.

Και μετά στο “σύρμα” στην Ασμάρα και το Ντεκαμερέ, στην σκληρή παρανομία του εμφυλίου με την επιστροφή στην Ελλάδα, στο παράνομο τυπογραφείο μέσα στην φουντάνα¹ στον Βροντάδο, στη σύλληψη και το Έκτακτο Στρατοδικείο, στην εκτέλεση των συντρόφων. Εδώ, παρένθεση δική μου, τα μέρη οικεία, τα ονόματα - αναφέρονται σε υποσημείωση ένα προς ένα - γνωστά, μνήμες από τα χρόνια της νιότης που συζητούσαμε ποιός μπορεί να τους κατέδωσε - ο πιο μικρός που δεν άντεξε το ξύλο και μίλησε; ή ο άλλος, που την δεκαετία του '50 βρέθηκε με περιουσία; Νεανικές ανησυχίες της μεταπολιτευτικής περιόδου, λες και είχε πια σημασία. Κλείνω την παρένθεση.

Υπό όρους απόλυση το '56 μετά από οχτώ χρόνια στην φυλακή και ξανά στον αγώνα της - ακόμα πιο σκληρής - επιβίωσης. Με τους χαφιέδες στο κατόπι του μέσα στα σοκάκια του Φρουρίου, την μολυβδίαση και το πιοτό να λιώνουν το σώμα, την κατάθλιψη να κατατρώει την ψυχή και το μυαλό, καταφέρνει να τυπώσει τις τελευταίες του συλλογές, “Πορεία μέσα στη νύχτα” το '58 και “Φουτσιγιάμα” το '62. Και τέλος ο θάνατός του πάνω στο κατάστρωμα του πλοίου “Κολοκοτρώνης”, ταξιδεύοντας από Πειραιά για Χίο, με είκοσι δραχμές στην τσέπη.

Τα πρόσωπα πραγματικά, οι διάλογοι επινοημένοι αλλά βασισμένοι σε πραγματικά περιστατικά και δημοσιεύματα, πολλές φορές στην πανέμορφη λαϊκή ιδιόλεκτο των Χιωτών και των προσφύγων.

Το βιβλιαράκι, μια καλαίσθητη έκδοση από τις εκδόσεις “άλφα πι” των Αντώνη και Γιάννη Παλιού, αποτελεί δραματοποιημένη αναπαράσταση της ζωής του Φώτη Αγγουλέ σε τέσσερις πράξεις. Σαν θεατρικό πρωτοπαίχτηκε στην πλατεία Φρουρίου της Χίου από ομάδα μαθητών και μαθητριών του Γενικού Λυκείου Βροντάδου, σε σκηνοθετική επιμέλεια της συγγραφέως.

Εκτός από το θεατρικό, περιλαμβάνονται φωτογραφίες, ιδιόχειρα κείμενα, αναλυτική βιβλιογραφία και οι σημαντικότεροι χρονολογικοί δείκτες από τη ζωή και το έργο του ποιητή. Στις σελίδες του βιβλίου περιλαμβάνονται επίσης πληροφορίες για τα αναφερόμενα πρόσωπα και ιστορικά γεγονότα.

“ Έλα, ύπνε, πάρε το κι όπου θέλεις άμε το!

Άμε το στ' Αγά τ' αμπέλια, στου Καδή τα περιβόλια

να του δώκει Αγάς σταφύλι κι η κεράτσα το μαντίλι

κι η μικρή αγαδοπούλα να του δώκει θέλ' απ' ούλα!...

Νάνι, νάνι, νάνι του...” ²

1Κλειστή δεξαμενή στα Χιώτικα σπίτια, που μαζεύει το βρόχινο νερό από στις στέγες.

2Αγγουλές Φ., 1936